Ulak-ko’pkari: O’zbekiston milliy ot o’yini

Ulak-koʻpkari — Oʻrta Osiyo xalqlarining eng qadimgi ot oʻyinlaridan biri.

Bosh sahifa / Sport yangiliklari / Ulak-ko’pkari: O’zbekiston milliy ot o’yini

06.12.2023

Содержание / Tarkib

1 Kirish
2 «Ulak» o’yinining maqsadi
3 O’yinlar qanday o’ynaladi
4 Ulak-ko’pkaridagi strategiya va taktika
5 Ot tayyorlash
6 Ulak-ko’pkari uchun maxsus qoidalar
7 Xulosa

Kirish

Ulak-koʻpkari — Oʻrta Osiyo xalqlarining eng qadimgi ot oʻyinlaridan biri. Bu ajoyib hayajonli tomoshani faqat ispan buqalar jangi bilan ehtiroslar shiddati nuqtai nazaridan solishtirish mumkin. An’anaga ko‘ra, uloq ko‘pkari xalq sayillarida, to‘ylarda, bahorda qishloq xo‘jaligi ishlari boshlanishidan oldin va kuzda hosil yig‘im-terimidan keyin o‘tkaziladi. Uloq o‘yini shu qadar mashhurki, u o‘z qoidalari, klublari va federatsiyalari bilan alohida sport turiga aylangan. Hatto uloqko‘pkari bo‘yicha xalqaro musobaqalar ham bor.

«Ulak» o’yinining maqsadi

Rus tiliga so’zma-so’z tarjima qilingan Ulak-ko’pkari «echki – ko’pchilikning ishi» degan ma’noni anglatadi. Musobaqaning mohiyati shundaki, chavandozlar echkining tana go’shti uchun kurashadilar, ular oxir-oqibat «qozon» ga – g’isht, beton yoki katta avtomobil shinalaridan yasalgan dumaloq tuzilishga tashlanishi kerak. Musobaqalar 6 kishilik jamoalar o’rtasida o’tkaziladi, biroq bir vaqtning o’zida bir necha yuz chavandozlar ishtirok etadigan musobaqalar ham mavjud.

O’yinlar qanday o’ynaladi

Ulak (boshsiz echkining tana go’shti) oldindan tayyorlanadi va odatda 30-40 kg ni tashkil qiladi, ammo yomg’irli paytlarda echkining mo’ynasiga loy yopishib qolganda, uning vazni 80 kg gacha ko’tariladi.

Yassi maydonning cheklangan maydoni shunday belgilanganki, uloq birinchi bo’lib yotadigan joy ikki qozon o’rtasida joylashgan. Hakamning buyrug’i bilan otliqlar uloq tomon otlanadilar, keyin esa o’yin-kulgi boshlanadi. Hamma chavandozlar yerda yotgan echki go‘shti atrofida to‘planishadi. Birinchi narsa – uni ko’tarish, keyin uni ushlab turish uchun oyog’ingiz bilan otning yon tomoniga bosib mahkamlang va keyin iloji bo’lsa, uni tashlashingiz mumkin bo’lgan dushman qozoniga shoshiling.

Ulak-ko’pkaridagi strategiya va taktika

Lekin bu unchalik oddiy emas. Ulak og‘ir, uni yerdan ko‘tarish oson ish emas. Raqiblar bu bilan o’z vaqtlarini oladilar, ular kimdir echkini olishini kutishadi va keyin uni olib ketish uchun hamma narsani qilishadi, bu uni olishdan ko’ra osonroqdir. Qo‘lida uloqli otliqning o‘zi dushmandan chetlab o‘tishi deyarli mumkin emas. Boshqa jamoa a’zolari yordamga kelishadi. Otlarning yordami bilan ular o’rtog’idan oson o’lja ovchilarini olib tashlashadi va unga qattiq doiradan chiqib ketish va dala chetidagi qozonga shoshilish imkoniyatini beradi.

Ulakni har doim ham xuddi o’sha ishtirokchi ko’targan qozonga tashlamaydi. Bu katta kuch talab qiladi: qozon juda baland va uning devorlari ko’za kabi ichkariga yo’naltirilgan. Shuning uchun o’ylangan o’yin taktikasi katta ahamiyatga ega.

Ot tayyorlash

Ulak-ko’pkarida ot tayyorlash alohida ahamiyatga ega. Ular chavandozlarga nafaqat uloqni qozonga olib kelishda, balki uni raqiblardan himoya qilishda ham yordam beradi! Otlar itaradi, yon tomonga buriladi, boshqa odamlarning otlarini egasidan uzoqlashtiradi; tom ma’noda, dushman bosimini o’ziga olish. Bundan tashqari, ular bir-birlarini va hatto boshqa jamoaning chavandozlarini tishlashadi.

Ulak-ko’pkari uchun maxsus qoidalar

Ushbu o’yinda otlar va otliqlarni jihozlash uchun qat’iy qoidalar mavjud. Otning uzengilarida ham, jabduqlarida ham barcha o’tkir metall buyumlardan foydalanish taqiqlanadi. Otliqlar esa paxta shim va kurtkalar, baland etiklar va dubulg’alar yoki mo’ynali shlyapalar kiyishadi. Qolaversa, oyoqlarning boldirlari qalin mato bilan o’ralgan, otlar ham shunday!

Xulosa

G’oliblarni nima kutmoqda? Nega yigitlar har yili o’zlarini va otlarini xavf ostiga qo’yib, dalaga chiqishadi? G’olibni yaxshi mukofot kutmoqda – bu ot, tuya, buqa, pul va hatto mashinalar bo’lishi mumkin, gilamlar, televizorlar va boshqa jihozlar. Va, albatta, eng jasur va eng kuchli chavandozga shon-sharaflar!

About
Latest Posts

Mansur Umarov

Mansur Umarov sport musobaqalarini tahlil qilish va prognoz qilishda katta tajribaga ega, sport garovi olamida tan olingan mutaxassis hisoblanadi. Uning keng ko'lamli bilimi va tahliliy qobiliyatlari uni qimor o'yinlari jamoasida izlanuvchi shaxsga aylantiradi va uning sportga bo'lgan ishtiyoqi va hikoya qilish qobiliyati uni tikish dunyosida ishonchli yo'lboshchiga aylantiradi. UzbekBet blogining ishtirokchisi sifatida Mansur o'z o'quvchilariga tikish olamida ongli qarorlar qabul qilish va muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini oshirish imkonini beruvchi eksklyuziv bashorat va tahlillarni taqdim etadi. Mansur Umarov tufayli o‘zbekistonlik tikish o‘yinchilari g‘alaba qozonish imkoniyatlarini oshirish va sport tikishning qiziqarli olamidan bahramand bo‘lish imkoniga ega bo‘ldi.